DO RECENZOWANIA KSIĄŻEK ZACHĘCA

---

"KORDIAN", JULIUSZSŁOWACKI

"Kordian" to dramat napisany przez J.Słowackiego dotyczący interpretacji  jednego z powstań polskich, zorganizowanego wmyśl mickiewiczowskiego , ‘mierz siły na zamiary, a nie zamiar podług  sił’. Akcja tej powieści ma swój początek podkoniec grudnia 1799 roku. W tym czasie różne diabelskie siły spotykają się bypodjąć decyzje tworzenia przywódców polskiego powstania narodowego.

Miejscemakcji na samym początku dramaty jest jeden z zaściankowych dworków szlacheckich. Bohaterem tego utworu jest postacią tytułową tego utworu, romantyczna postaćKordiana, który przeżywa charakterystyczne dla tamtego okresu ból samego jużistnienia. Jedną z przyczyn tego jest to, że jest zakochany w Laurze,która  nie podziela jego uczuć.

Następnymaktem tego dramatu to wędrówki Kordiana po Europie, podczas których przekonujesię on ,że wszystko można kupić, włącznie z miłością. W tym czasie papieżGrzegorz  XVI, sympatyzujący z zaborcami  potępia powstanie Polaków, grożąc za zbrojnewystąpienie przeciwko okupantom. Wnastępstwie tego , na górze Mont Blanc decyduje się nadejść w rolę patriotywalczącego o niepodległość swego kraju.

Tworzytu także hasło dotyczące roli Polski brzmiące ‘Polska Winkelriedem narodów’,mocno odbiegające od mesjanistycznej koncepcji Mickiewicza ‘Polska Chrystusemnarodów’. Widząc Polskę w takim świetle Słowacki widzi podobieństwo międzyszwajcarskim rycerzem, który skierował włócznie wroga we własną pierś, tworzącwyłom w szeregach wroga, dzięki czemu Szwajcarzy wygrali bitwę. Za hasłem tymkryło się braterstwo o wolność narodów nie wyłączając ceny istnienia. Kordianwraca do Warszawy, w której na króla Polski ukoronowano Mikołaja I  i tu zostaje spiskowcem zgodnie z jegodecyzją na Mont Blanc.

Widząc  słabość i niezdecydowanie spiskowców decydujesię dokonać zamachu na cara. Ma jednak zbyt wiele skrupułów by tego dokonać, totaki polski Hamlet, któremu przeszkadzają dokonać czynu jego słabości. W wynikutego zostaje aresztowany i trafia di szpitala obłąkanych, Tam spotyka go …. nowłaśnie,  jeśli interesuje Waszakończenie zachęcam do przeczytania. Książka ta jest niezmiernie ciekawa.Polecam !

Michał Potrzyszcz
Gimnazjum nr 4 w Rumi 
Gazetka "Ogryzek"

"CUDZOZIEMKA", MARIAKUNCEWICZOWA

"Cudzoziemka",jest to powieść Marii Kuncewiczowej, stanowi studium psychologicznekobiety  nieprzystosowanej dorzeczywistości, wszędzie czującej się wyobcowana, jak gdyby była cudzoziemką. Wobawie przed teraźniejszością stale ucieka do przeszłości. Powieść ta opieważycie głównej bohaterki tej powieść , Róży Żabczyńskiej, która powróciła zRosji do Polski , pozostawiając tam wszystko, co było jej najdroższe, w tymmiłość do Michała  Badskiego i muzyki.Wyszła ponownie za mąż w Polsce za Adama Żabczyńskiego, co jednak nieprzyniosło jej zadowolenia. Mimo, że darzyła dużym uczuciem swego synaWładysława, nie zezwoliła mu  ożenić sięz dziewczyną. Kiedy jednak Władysław się ożenił ze swoją wybranką stosunkimiędzy jego matką a nową jego rodziną była raczej oschłe.

OdtądRóża poświęcała całe swe życie utalentowanej muzycznie córce, śpiewaczce–Marcie.  Sama  Róża w tak ukształtowanej  rodzinnie rzeczywistości  czuła się wyalienowaną, „cudzoziemką” w tymnowym kontekście. A zaczęło sie to w Rosji gdzie, jako Polkę traktowano ją jakocudzoziemkę, a w Warszawie, z powodu Jej wschodniego akcentu , podobnie byłacudzoziemką.

Takasytuacja nie pozostaje bez wpływu na osobowość człowieka  i na jego zachowanie wobec tak niemiłegośrodowiska , wytwarzają jako samoobronę poprzez podejrzliwość do  agresywności,stwarzają bezpodstawnie mylną opinię o jedynie odpierającym ciosy, ciągledyskryminowanym człowieku. Mimo że  takustawiona osoba jest ambitna i takie chce aby były jej dzieci ,to w końcu , jak w tej powieści, zaczyna narażać sięswą agresywnością. Kiedy otoczenie jej zabiło w niej wszelkie pozytywneuczucie, naraża się swemu mężowi swym brakiem takowych  ,obciążając go nawet śmiercią młodszego syna.

Niestetytemat autorki nie jest tak niezwykły jakgo widzą niektórzy, jako że  począwszyod okresu drugiej wojny światowej, roi się od podobnych ‘obcokrajowców ‘w naszym kraju.

Niech książka ta jednak posłuży nam , dla samoobrony, którzy stwarzają taki stan  bezpodstawnej niezgody.

Michał Potrzyszcz
Gimnazjum nr 4 w Rumi 
Gazetka "Ogryzek"

"CIERPIENIAMŁODEGO WERTERA",  J.W. GOETHE

„Cierpienia młodego Wertera”, powieść JohannaWolfganga  von Goethego, widziana  jako jego najważniejsze dzieło końca XVIIIwieku.

Cała powieść jest napisana wformie listów przez Wertera, głównego bohatera, który analizuje swojewewnętrzne uczucia w spędzonej wiosce Wahlheim, gdzie zakochał się  w Lotcie.  Lotta była już jednak  zaręczona z kimś innym. Werter mimo rozpaczy,stara się tego nie okazywać. Wyjeżdża on z Wahlheim w związku z pracą. Kiedydowiaduje się, że Lotta wyszła za mąż za Alberta, kończy swą pracę i wyjeżdżado miejsca swego urodzenia.. Po pewnym czasie, trawionytęsknotą za Lottą, wraca do Wahkheim. Nawiązuje romans z Lottą, która jednakprosi go by nie spotykał się z nią. Kiedy Werter dowiaduje się, że Albert wyjechał,przybywa do niej, zaczyna ją całować, ona ucieka ,zamykając się w pokoju. Odtego czasu Werter odczuwa to boleśnie, jako jej brak. W końcu postanawiapopełnić samobójstwo. Werter wysyła gońca po pistolet do Alberta, ten prosi Lottęo przygotowanie pistoletów. Ale ta znając cel zapędów Wertera ma pewne opory wwydaniu broni. W tym czasie Werter pisze list pożegnalny, twierdząc, że tomiłość doprowadziła go do samobójstwa. Strzela sobie w głowę.

Utwór ten przede wszystkim wyrażadramat ludzkiej egzystencji, który gdy nie jest w stanie uwolnić się spod pętdominującej jej natury, może szukać drastycznych środków uwolnienia się odniej.

Czy takiej książki można nieczytać?

Michał Potrzyszcz
Gimnazjum nr 4 w Rumi 
Gazetka "Ogryzek"

"KRÓL EDYP", SOFOKLES

"KrólEdyp", jest tragedią grecką napisaną na początku V wieku naszej ery przez Sofolesa.Utwór ten wyraża bezradność wobec czyhających na nas prawdy losu. Prawdy z którąEdyp, główny bohater, chce walczyć nieświadom ich mocy, chce walczyć  z własnym przeznaczeniem. Człowiek ten usiłujeżyć  w zgodzie  ze swoim otoczeniem,dociekając przyczyn klątwy nad Egiptem, w którym żył.

„KrólEdyp’, to najważniejsze dzieło Sofoklesa, nazywane utworem przeznaczenia. Aprzeznaczeniem Edypa był zarówno mord i kazirodztwo. Śledząc  tok wydarzeń tej tragedii, kiedy Edypwyzwolił miasto od nękania go przez Sfinksa rozwiązując jego zagadkę, Edypotrzymał tron po Lajosie. Kapłan Zeus  wyraziłswoją wdzięczność za to ,że Edyp uwolnił ich miasto od potwornej kobiety, Sfinksa,ale z drugiej strony wyrażał też zaniepokojenie na temat jakiejś klątwyzawisłej nad miastem. Problem ten miał wyjaśnić Kreon, brat Jokasty, żonyEdypa, po powrocie  z wyroczniapollińskiej. Wiadomość , którą przywiózł mówiła, że przestępca winien klątwyna miasto nadal przebywa w tym mieści i to on jest sprawcą klątwy Tyrezjasza.Edyp twierdzi, że wyjaśni sprawę śmierci Lajosa i ukarze winnego. Kiedy jednakwysiłki jego w tej sprawie zawodzą wysyła Kreona do wróżbity i oskarża  go o zabicie króla Lajosa. W końcu Tyrezjasztwierdzi, że zabójca Lajosa żyje ze swymi dziećmi, będąc ich bratem i ojcem,dla jego  żony synem i mężem. W końcu kiedykrólowa Jokasta opowiada o okolicznościach zamordowania swego poprzedniego męża, Edyp zatrwożył się, widzącpodobieństwo do swego przypadku przez niego zamordowania człowieka. A kiedy starysługa Lajosa wyjaśnia mu, że miał zabić niemowlę które otrzymał  od Jokasty, nie zrobił tego oddając jepasterzowi z Koryntu. Sytuacja tragizmu się wyjaśniła. Edyp był zarówno zabójcąswego ojca, jak i kazirodczym synem swej matki . Także spełniła sięprzepowiednia. Jokasta popełnia samobójstwo a Edyp przez siebie samego oślepiony, żegna się z córkami  Ismeną i Antygoną odchodząc w nieznane.

  Utwórten ukazuje nieskuteczność człowieka w walce ze swym przeznaczeniem, przeczącustalonym regułom, że człowiek ma własną wolę, będąc zabawką jedynie w rękowłasnego losu i bogów. W tragedii tej podkreśla się jak niepodważalna jest rolawyroczni w Delfach. Edyp obraził bogów, ściągając na siebie ich gniew. Totragedia przekraczająca nawet tę przedstawioną w szekspirowskim królu Lear.

Moim zdaniem warto sięzapoznać się z tym utworem.                       

Michał Potrzyszcz
Gimnazjum nr 4 w Rumi 
Gazetka "Ogryzek"

"ŚWIETOSZEK", MOLIER

‘Świętoszek’ to komedia napisana przez Moliera, często uważana jako utwór uniwersalny. Moliernależy do najwspanialszych komediopisarzy okresu baroku. Komedia to obfitowaław wiele kontrowersji dotyczących ludzkich zachowań dotyczących fałszywychpostaw człowieka, pokrywającego swe postępowanie pozorami  pobożności, czy dewocji. Jako takiego autorprzedstawia głównego oszusta swej komedii, którym był Tartuffe, swój fałszpokrywając swą rzekomą biedą. Przedstawiał się innym, niż nim byłnaprawdę.  W tej komedii Tartuffe usiłujesię przedstawić rodzinie Orgona , jako człowiek bezgranicznie pobożny. Swąpozorną świętością tak otumanił  Orgona,że ten wyrzucił z domu swego syna, Damisa, zapisując cały swój majątekTartuffowi.

Tak więc to fałszywa pobożność jest  głównym punktem tematu komedii Moliera.Tartuffe zaskarbił sobie Orgona swoją grą pobożności i troski o biednych kiedy widział go zatopionego wmodlitwie w kościele. Taki obraz świętoszka spowodował to, że  w nagrodę za taką postawę Orgom przyjął go doswego domu, co miało jego zdaniem zapewnić komfort psychiczny jego rodzinie.Tartuffe  stał się odtąd powiernikiemprzyjacielem jego rodziny. Orgon patrzał w niego jak w tęczę, mimo że Tartuffwykorzystując sytuację do realizacji własnych celów, w tym zdobycia majątku i pozycji, zyskując zaufanieOrgona i jego matki pani Pernelle. Pozostali członkowie rodziny dostrzegli jednakfałszywą pobożność i obłudę  w postawieTarttuffa otwarcie go krytykując, jednakże bez wpływu na Orgona.

W całości tej komedii Molier odróżnia  zasadnicze typy pobożności obłudą ziejącyTartuffa i  pełen infantylnej naiwnościOrgona. Mimo że utwór ten  to komediajest on poważnym ostrzeżenie przed bezkrytyczną łatwowiernością. Dopieropodstęp Damisa obnaża właściwe oblicze Tartuffa. Ukryty Orgon, jest świadkiemsytuacji odkrywającej prawdziwe, obłudne oblicze Tartuffa. Oburzony Orgonwyrzuca Tartuffa z domu. Komedia kończy się aresztowaniem Tartuffa.

Autor „Świętoszka” w swym utworze krytykując obłudę i zakłamaniepotępia popadanie w skrajności. Utwór ten, zaliczany do arcydzieł komediicharakterów, ma niekwestionowane cechy satyry społecznej.

Michał Potrzyszcz
Gimnazjum nr 4 w Rumi 
Gazetka "Ogryzek"

"MAKBET",WILLIAM SZEKSPIR

"Makbet" to utwór Szekspira szkicujący obraz psychologiczny Makbeta i jego żony,przedstawiając ich, owładniętych ambicjami zdobycia władzy, odkrywając zarazemich marzenia i rozterki. Uzasadnienie ich postępowania przy takim przerościeambicji, może prowadzić do błędnych wniosków, że tak osiągnięta władza możeoszukać sumienie odnośnie złych motywów jej osiągnięcia.

Napoczątku tragedii Makbet zachowuje  sięgodnie, jak przystało na lojalnego i rycerza i poddanego króla. Wszystkoto legło w gruzach po przepowiedni czarownic przepowiadających mu świetlanąprzyszłości w ramach awansu społecznego i mimo, że początkowo Makbet, będącdobrym człowiekiem, wolny jest od zakusów zbrodniczych  odnośnie zdobycia większej władzy. Wegwałtownej zmianie takiej postawy pomogła mu jego żona, ambitna  do krwiożerczości  Lady Makbet. Pod  jej to wpływem, nazywając go tchórzem, wMakbecie dojrzewa  decyzja zabicia któraDunkana i zajęcie jego pozycji w kraju.

  Makbetodkrywa swe nowe możliwości zainspirowane zbrodniczym występkiem, już niepotrzebuje nowych bodźców ze strony  swejżony. Od tego momentu Makbet zmienia się w miarę coraz to nowych zdarzeń. Wie jednak że gdyby nie przepowiedniatrzech wróżek- bezwzględna postawa swej żony, nie byłby zdolny do takiegomorderczego czynu. Z biegiem czasu Makbet traci i te skrupuły odnośnie sprawmoralnych, widząc zbrodnię instrumentalnie jako narzędzie zdobywania kolejnychintratnych pozycji społecznych. Zabija on Króla Dunkana, zleca zabójstwo innychosób ….

Odtej pory Makbet musi zacierać ślady  swejzbrodni. Makbet jest tragedią odmienną od pozycjitragedii antycznych, posiadającą cechy nowoczesności. Usiłuje , z dobrym skutkiemprzedstawić ludzkie uczucia i przeżycia. Ukazaną w niej walkę o władzę, należyrozumieć jako walkę dobra ze złem.

I już tylko dlatego stanowi pozycję godną głębszejanalizy z przeniesieniem do naszych czasów.     

Michał Potrzyszcz
Gimnazjum nr 4 w Rumi 
Gazetka "Ogryzek"

"GRONA GNIEWU", JOHNSTEINBECK

"Gronagniewu", to utwór napisany przez J. Steinbecka w okresie wielkiegokryzysu.  Autor opisuje losy rodzinyJoad’ów najemnych farmerów wysiedlonych ze swego domu w Oklahomie. Wydarzenieto zostało spowodowane zarówno wielką suszą w tym okresie, trudnościamiekonomicznymi jak i zmianami w przemyśle rolnym. Rodzina ta, podobnie jakdziesiątki jej podobnych wyrusza do Kalifornii szukać pracy, naprędce  kształtując sobie swą domniemaną, lepsząprzyszłość.

 Tom Joad warunkowo zwolniony z więzienia ruszarazem z rodziną, wiedząc że opuszczenie Oklahomy narusza postanowieniazwolnienia warunkowego. W podróży do Kalifornii Rodzina Joadów napotykaprzejściowe obozy przejściowe zorganizowane dla podobnych do nich rodzin. Nie znosząc trudu wyczerpującej podróżyumierają kolejno  dziadek i babciaJoadowie ,pozostali członkowie tej rodziny rozdzielają się. W poszczególnychobozach powstają bunty się przeciw wyzyskowi robotników. Coraz częściej rodząsię strajki robotników i ataków na policjantów chroniących porządku do mordówwłącznie. Również Tom dopuszcza się zbrodni i staje się uciekinieremposzukiwanym przez policję, już nie tylko za naruszenie zwolnienia warunkowego.

  ‘Grona Gniewu’ to książka wyjątkowejrangi i niekoniecznie przekonująca o tym, że przenieść się nam trzeba aż doKalifornii , by odmienić los Rodziny Joadów. W dzisiejszych czasach walka oprzetrwanie stała się nader powszechna, a efektem  jej jeszcze częściej jest przynoszące  rozczarowanie. Książka ta pełna jestdrastycznych scen do wzruszenia włącznie. I chociaż w ówczesnej Ameryce niewzbudziła zachwytu, jako produkt twórców tej ludzkiej tragedii, to godna jestprzeczytania ,chociażby jako  ostrzeżenieprzed zbędnymi zachwytami czegoś, co na takie nie zasługuje.

Michał Potrzyszcz
Gimnazjum nr 4 w Rumi 
Gazetka "Ogryzek"

"Olivet Twist", Karol Dickens

Oliver Twist to powieść, której akcja mamiejsce na teranie Anglii w różnych miejscach tego kraju, również w Londynie, wczasie bliżej nie określonym. Oliver, jako młody  dziewięcioletni chłopiec bez rodziny zostaje umieszczonyw sierocińcu g dzie cierpi głód i złe traktowanie. Po przeniesieniu  go do kolejnego przytułku zostaje  stamtąd wyrzucony, jedynie  domagając się swego.  Naiwność jegowieku prowadzi go do świata przestępczego, gdzie przywódca szajki uczy gokraść. Poznając cel przestępców Oliver prosi o wypuszczenie go z ich spelunki -nie chce kraść.  W zamian zostajeordynarnie zmuszony  do uczestnictwa wnapadzie  na dom starej arystokratki.

Jakie były dalsze losy chłopca,znajdziemy w książce tego wspaniałego autora, stawiając sobie pytanie, czychłopcu uda się znaleźć  życie pełneszczęścia i miłości ,jakie sobie wymarzył?

Książka ta jest wyjątkowo poruszająca,uczulająca nas na cierpienia chłopca ,bitego i poniżanego. Utwór w takim duchunapisany nie może nikogo pozostawić obojętnym na losy głównego jej bohatera,  Olivera, w jakimś stopniu nie solidaryzującsię z nim, nie współczując mu . Czy doczekamy się tego ,że sprawiedliwośćzatryumfuje. Na to pytanie odpowie nam z takim wyczuciem sytuacji napisanaksiążka Dickensa. 

Michał Potrzyszcz
Gimnazjum nr 4 w Rumi 
Gazetka "Ogryzek"

"LALKA", BOLESŁAW PRUS

‘Lalka’,jest powieścią społeczno obyczajową, napisaną przez Bolesława Prusa. I chociażgłównym wątkiem powieści jest miłość Stanisława Wokulskiego, zubożałegoszlachcica  do arystokratki, Izabeli Łęckiej,bezuczuciowej, gotowej się sprzedać tylko za pieniądze,  historia ta kończy się dla Wokulskiego niepowodzeniem.

Celemtej powieści było ’ukazanie polskich idealistów na tle społecznego rozkładu, przedstawiając moment tego wielkiego przełomui całość przemian  światopoglądowych.Wokulski wzbogacił się podczas wojny rosyjsko tureckiej. I w takiej to sytuacjibohater utworu przybył do Warszawy by starać się o rękę  panny Łęckiej.

Byłto okres w którym polskie społeczeństwo żyło w lekceważeniu pracy, odmienniejak na zachodzie rozwijał się kult pracy i twórczości. W powieści tej występująrozgrywki  między światem feudalnym, anowo nastającym kapitalizmem, a nie jakby się wydawać mogło , międzyromantyzmem a pozytywizmem. Utwór ten obejmuje opis dwóch światów arystokracji  i drugiegoreprezentowanego przez Żydów i  Wokulskiego, obozy te są obojętne dla sprawynarodowej. Wokulski doszukuje się równowagi między romantyzmem a pozytywizmem,w obu tych dziedzinach ponosi on klęskę. Zakończenie powieści  nie jest wyraźne,  sugeruje, że Wokulski mógł popełnićsamobójstwo, jako tak potraktowany przez los. Wielce wymowne są jego słowa, „chciałbymzginąć ale pod gruzami tego świata”. Kapryśna Izabela wstępuje do klasztoru.

Powieśćta warta przeczytani. Polecam. 

Michał Potrzyszcz
Gimnazjum nr 4 w Rumi 
Gazetka "Ogryzek"

"FARAON", BOLESŁAW PRUS

„Faraon”,to powieść Bolesława Prusa , w której autor przedstawia wydarzenia związane zlosami egipskiego władcy Ramzesa XIII w XI wieko prze naszą erą. Wydarzeniatego władcy są przedstawione w kontekście tamtejszych stosunków społecznych ipolitycznych.  Akcja powieści, kiedywładca Egiptu, Ramzes XII umiera, a zastąpić go ma , jego syn Ramzes XIII.Jednakże istnieje jeszcze jeden potężny pretendent do takiej władzy, są, nimkapłani. Przekonującym tego argumentem jest to , że z pominięciem Ramzesa XIIIstarszych braci został om następcą tronu, tylko jako wnuk arcykapłana.

Tostanowi pretekst  do walki o władzę  nad państwem w ramach konfliktu politycznego, stanowiąc  jeden z tematów tej powieści. Wpierwszym etapie walki o władzę, Ramzes uczy się dysponować wojskiem,postępować z podwładnymi . Wysiłki poznania poznać kulis administracji, kończą się niepowodzeniem i Ramzes zmuszonyjest zwrócić się o pomoc do kapłanów.

Wdrugim etapie zmagań  o władzę,rozpoczyna się walka  kapłanów iFenicjan z przyszłym władcą. Ramzes przekonany o tym ,że kapłani mający ogromnebogactwa i wielką wiedzę przyczyniają się do upadku państwa. Ramzes podejmuje znimi walkę, chcąc przywrócić ekonomiczną i militarną władzę państwa. Etap tenkończy się śmiercią Ramzesa XII i potwierdzeniem autorytetu Ramzesa XIII ,który  zostaje władcą Egiptu.

Ponieważ,Ramzes mimo swej ostrożności, pokochał Żydówkę, a nie chcąc dopuścić do obcychwpływów politycznych na swoje decyzje stworzył tym samym skomplikowanąsytuację, ważąc to, że jego syn ,dla którego przygotowywał wysoką pozycję wwojsku , był synem Żydówki. Słabostki Faraona do kobiet, wykorzystaliFenicjanie rozkochując go w Kamie , kapłance, której miłość była zabroniona.Miłość  Ramzesa do Kamy, jako niezwolnionej od ślubów kapłańskich, nadaje mu miano  i piętno kryminalisty, Kamę wykorzystując wswym  ręku. Od tego momentu Ramzes stajęsię przedmiotem gry ze strony postępowania łajdaków.

Herhor,najwyższy w hierarchii kapłan egipski , organizuje  walkę polityczną z faraonem. Jak się onazakończy? Odpowiedz znajdziecie w książce… "Faraon", to dzieło uniwersalne, przystającedo każdej epoki, gdyż wszędzie toczy  się walka o władzę. Gorącopolecam przeczytanie jej, chociażby, aby przekonać się o powtarzającej sięhistorii, niezależnie od czasu i miejsca jej występowania.         

Michał Potrzyszcz
Gimnazjum nr 4 w Rumi 
Gazetka "Ogryzek"